Savaşlar, doğal afetler gibi olağanüstü haller/dönemlerden çocuklar yetişkinlere göre çok daha fazla olumsuz etkileniyor. Pandemi Dönemi ve Çocuklarımız arasında da yine bu bağlantı aynı şekilde seyrediyor.
Çocuğun karakter gelişimi, her gün üst üste konularak ve sabitlenerek örülen bir duvarın inşasına benzer. Çocuk karakterinin yapı taşları ise tuğlalar değil, gözlemleridir.
Gördüklerini, izlediklerini, duyduklarını inanılmaz bir beceri ile kaydederler ve çocukluk çağında oluşan bu yapıyı gelecekte değiştirmek çok zordur. Tamamlanmış bir duvarın en alt sırasındaki tuğlaları değiştirmeye çalıştığınızı hayal edin…
Bebeklikten itibaren giderek genişleyen bir çevrede büyüyen çocuk hem mental hem de sosyal gelişimini ilerleyen yaşlarla birlikte genişletmeye başlar. Önce anne ve baba daha sonra öğretmenler, arkadaşlar, onların arkadaşları, aileleri. Gözlemlenecek, öğrenilecek konular gittikçe artar. Çocuk ise bunları kaydetmeye devam eder. İleride karakterini ve davranışlarını etkileyecek çıkarımlar bu dönemde belirginleşmeye ve yerleşmeye başlar.
COVID-19 PANDEMİ DÖNEMİ
Son bir yılda yaşananları bir çocuk gözüyle görebilseydik eğer belki de yetişkinler olarak katlanamayacağımız travmaları izleyecektik. En yakın çevresinde panik, telaş, hastalananlar ve hatta ölenler…
Evde oturmaya mahkûm edilen çocuğun aslında çok da bir seçeneği kalmadı. Ya televizyon izleyecek ya da cep telefonuyla/tabletiyle oynayacak. Covid-19 pandemi dönemi boyunca zaten okul ve dersler çok geri planda kaldığından tekrar matematiğe, sosyal bilgilere konsantre olması neredeyse imkânsız. Hastalık, virüs, hastane, maske gibi zihnini uyku saatleri hariç tüm gün istisnasız kaplayan kelimeler harici bir şey duyma ihtimali çok az. Okulların açılıp kapanma ihtimali, sınavların durumu, anne-babanın iş yerinde virüs kapma riski gibi belirsizliklerin fazlalığı çocuk büyük bir boşluğa ve karamsarlığa düşecek. Ev-okul-aile-arkadaşlar arasında aslında düzenli bir şekilde devam eden hayatı, kendisinin ve hatta gözünde çok büyük olan ebeveyninin bile kontrolünün dışında bambaşka bir tarza bürünmüş oldu.
Lütfen bir çocuk için bu dönemi küçümsemeyin. Çünkü 5 yaşındaki bir çocuğun ömrünün (şimdilik) %20’si pandemi döneminde geçmiş durumda. Bu oran, o yaşlar için çok yüksek. Sokağa çıkamayan, dedesini-ninesini virüs bulaşır kaygısıyla göremeyen, evdeki gergin ve telaşlı ebeveynle gününün her saatini geçiren bir çocuğun pandemi süreci sonrası nasıl tekrar normal hayatına döneceği konusu ciddi araştırmalar gerektiren bir klinik vaka aslında.
Ekran Düşkünlüğü
Çocuklar için; Pandemi dönemi öncesi ailelerin, pediatristlerin, çocuk psikologlarının, öğretmenlerin hep “uzak tutun, sınırlayın” dediği akıllı telefon, tablet, oyun konsolu, televizyon gibi ekranlı cihazlardan çok başka seçenek kalmıyor.
Kitap okuma alışkanlığı olmayan bir toplumuz ve dolayısıyla pek az çocuk yakın çevresinde günün belli saatlerinde kitap okuyan insanlar gözlemleyemedi. Kitap okumanın, kendilerinden de beklenmediği kanısıyla, çocuklar, ekranlara yöneldi.
Bu dönemde, çocuklara doğaya daha yakın hissetmeleri adına bir küçük akvaryum veya bir evcil hayvan bakımı sorumluluğu vermek belki de en iyisi…
Konsantrasyon Bozuklukları
Er veya geç bu pandemi süreci bir şekilde sona erecek, belki normalleşeceğiz ama bu normalleşme süreci de çocuklarda daha zor geçecek. Sosyal hayatlarının en önemli meşgalesi ve yegâne meslekleri olan öğrencilikten o kadar uzaklaştılar ki; tekrar o eski düzenlerini sağlamak hem çocuk hem de ailesi için sancılı olacak. Derslere, kitaplara dönük konsantrasyonlar en aza indi ve bazıları kısa süre sonra sınavlara girecekler ve muhtemelen kendi seviyelerinin altında performans gösterecekler. Bu durum, bundan sonraki eğitim hayatlarını olduğu gibi, yetişkinlikteki sosyal, mesleki hayatlarını ve başarılarını da aynı derecede olumsuz etkileyecek.
Obezite Sorunu
Günümüz çocukları önceki nesillere göre çok daha az sokakta oynuyorlardı. Pandemi döneminde bu imkanlar sıfıra yaklaştı. Ekran karşısında veya masa başında sabitlenmiş, ders çalışmaya çalışan, oyun oynayan çocukların hareketleri de en aza inmiş durumda. Beslenmelerinden ödün verilmeyen çocukların, aldıkları kaloriyi, enerjiyi harcayamadıkları için depolamaları gideren ağırlaşan gövdeler anlamına geliyor.
Aile İçi Gerginlikler
Baştan beri bahsettiğimiz kısır ve gergin şartlar, ailenin diğer bireyleri için de geçerli. Hastalık, çalışma hayatı, işsizlik kaygısı ve daha birçok nedenle aile içinde de gerginlikler artıyor. Yine bahsettiğimiz gibi, çocuklar berrak hafızalarına ister istemez bunları kaydediyorlar ve etkileniyorlar.
Çok farklı yaşam tarzları, çok farklı aile yapıları ve malum hastalıkla çok farklı ilişkiler söz konusu olsa da çocuk gözüyle dışarıda olup bitenler bu anlatılanların çok daha fazlasını ifade ediyor.
Sürecin en kısa sürede sona ermesi için, kişisel olarak elden gelenin fazlasını yapmak hepimizin görevi. Çünkü biz yetişkinlerin bile bunaldığı bu pandemi döneminde, çocukların moral seviyeleri her geçen gün daha kötüye gidiyor.
Kısacası; pandemi dönemi ve çocuklar pek de iyi anlaşamadılar…
