Muhtemelen birçok kadın, 50’li yaşlarının başlarında menopoza gireceğini tahmin eder. Ancak bazı kadınlar için bu durum çok daha erken gerçekleşir. Yaklaşık 100 kadından biri 40 yaşına gelmeden, yumurtalık yetmezliği sonucu menopoza girerken yaklaşık 100 kadından 10’u, 40-45 yaş arası gerçekleşen erken menopozu tecrübe eder.
Menopoz Dönemleri
Dünya Sağlık Örgütü menopozu 3 dönemde tanımlamıştır:
- Premenopoz: Menopoz öncesi dönem olarak adlandırılan bu dönem, yumurtalıklardaki folikül aktivitesinin yavaşlamaya başladığı dönemdir. Bu dönemde adetler düzensizleşir. Birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilen bir dönemdir.
- Menopoz: Son adet kanamasının görüldüğü dönemdir. Menopoz sonrasında yumurtalıklarda yumurta üretimi meydana gelmez.
- Postmenopoz: Menopoz sonrası olarak adlandırılan bu dönem son adet kanamasının üzerinden en az 12 ay geçmesi ile başlar ve yaklaşık olarak 6-8 yıl sürer.
Erken Menopoz Nedir?
Menopoz sözcüğü, Yunanca ‘ay’ anlamına gelen ‘mens’ ve ‘durmak’ anlamına gelen ‘pause’ kelimelerinden türemiştir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise menopozu, yumurtalıkların aktivitelerini kaybetmesi ve bunun sonucunda da adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi olarak tanımlamaktadır.
Menopoz, kadınlar için olmaması gereken sağlıksız bir durum değildir. Her insan bebeklik, çocukluk, ergenlik, ilk gençlik, orta yaş ve yaşlılık gibi dönemlerden geçer. Kadınlarda ise orta yaşların sonlarına denk gelen bu dönemde yumurtalıklardaki folikül miktarı azalır ve bunun sonucunda da kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen üretimi azalır.
Yapılan çalışmalar dünya üzerinde ortalama menopoz yaşının 45-55, Türkiye’de ise 46-48 olduğunu göstermektedir. Ancak bazı durumlarda menopoz döneminin daha erken gerçekleştiği görülmektedir.
Çoğu durumda yumurtalık yetmezliği ve erken menopoz için bilinen bir neden olmamakla birlikte sigara içmek, kanser tedavisi gibi bazı terapiler, rahmin alınması ve aile geçmişi menopozu daha erken yaşamanıza neden olabilir.
Erken menopoz, sağlıkla ilgili olumsuz etkilerinin yanında çoğu zaman aile planlaması anlamında kötü bir sürpriz olarak görülebilir. Bu yüzden erken menopoz belirtilerine karşı tetikte olmak gerekir.
Bu yazımızda, erken menopoz hakkında yardımcı olacak ipuçları vermeye çalışacağız.
Erken Menopoz Belirtileri Nelerdir
Peki erken menopoz belirtileri nelerdir? Genel olarak 15-29 yaş aralığındaki her 1000 kadından 1’inde ve 30-39 yaş aralığındaki her 100 kadından 1’inde erken menopoz görülmektedir. Aslında erken menopozu anlamak o kadar da zor değildir. Erken menopoz durumunda ortaya çıkan belli başlı belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Psikolojik değişiklikler: Bu dönemde kadınların ruh halinde gelgitler söz konusudur.
- Sık adet görme: Adet sıklığında artışlar meydana gelir.
- Ani terlemeler: Birden ter basma, ter boşalmaları olabilir.
- Ateş basmaları: Yanaklarda kızarıklık ve vücutta yanma meydana gelir.
- Odaklanma sorunu yaşama: İş ve sosyal hayatta odaklanma problemi ortaya çıkar.
- Uykusuzluk çekme: Geceleri uyuyamama problemi görülür.
- Agresif tavırlar sergileme: Aile ve iş hayatında sinirli tavırlar sergilendiği görülür.
- Cinsel isteksizlik: Cinsel birliktelik kurmak istememe durumu ortaya çıkar.
- Vajinal kuruluk: Vajinada kuruluk ve kaşıntı meydana gelebilir.
- İştah artışı: İştahta artış meydana gelir.
- Baş ağrısı ve baş dönmesi: Baş ağrısı sıklığı artar.
- Unutkanlık ve dikkatsizlik: Yapılan işlerde unutkanlık ve dikkatsiz davranışlar ortaya çıkar.
- Aşırı yorgunluk: Kişi kendisini sürekli halsiz ve bitkin hisseder.
Erken Menopoz'a Karşı...
Sağlıklı beslenin
Sağlıklı bir beslenme programı, genel sağlığınıza sağlayacağı yararın yanında menopoz semptomlarını hafifletebilir. Bazı araştırmalar, kepekli tahıllar, baklagiller ve yağlı balıklar tüketmenin menopoz semptomlarını hafiflettiğini hatta menopoz başlangıcını geciktirdiğini öne sürüyor. Bu besinlere rutin beslenmenizde yer vermeniz tavsiye olunur.
Kalp sağlığına dikkat edin
Menopoza girdiğinizde östrojen hormonunun kalbi koruyucu etkisi ortadan kalkar. Bu yüzden erken menopoz durumunda daha yüksek kardiyovasküler hastalık riski ortaya çıkar. Sigarayı bırakarak, sağlıklı beslenerek, normal kiloda kalarak ve ölçülü alkol alarak kalbinize iyi bakmalısınız.
Kemiklerinize iyi bakın
Östrojen hormonunun kalp üzerinde olduğu kadar kemik sağlığı üzerinde de koruyucu etkisi vardır. Erken menopoz osteoporoz riskini artıracağı için kalsiyum ve D vitamini içeren besinler tüketmek sağlıklı kemikleri korumaya destek olur.
Aktif olmak önemli
Düzenli egzersiz yapmak kalp, kemik ve ruh sağlığına iyi geleceği için erken menopozun semptomlarını hafifleteceği gibi sağlıklı bir kiloda kalmaya yardımcı olur.
Değişiklikleri kabullenin
Menopoz semptomlarını çevrenizden daha erken tecrübe etmek ve bu durumu kabullenmek zor olabilir. Hayatınızdaki bu değişimi size sınırlayan bir durum olarak karşılamak yerine bir uzman yardımıyla gerekli yaşam tarzı değişikliklerini benimseyerek ilerlemeniz faydanıza olacaktır. Bu duruma karşı hazırlıklı davranıp embriyo ve yumurta dondurma seçeneklerini de gözden geçirebilirsiniz. Yumurta dondurma işlemi hem evli hem de bekar kadınlar, embriyo dondurma işlemi ise evli kadınlar için aile planlamasını sekteye uğratmayacak önlemlerdir.
Yaşam tarzı önemli
Vücudunuza iyi gelen alışkanlıklar edinmeniz genel sağlık durumunuz için olduğu kadar erken menopoz için de önemli. Yaşamınızdaki ani değişiklikler, sigara kullanımı, sağlıksız beslenme ve stresin erken menopoz riskini arttırdığı düşünülüyor. Stresten uzak ve sigarasız bir yaşam erken menopoz riskine karşı menopoz yaşınızı erteleyecektir.
HRT çözüm niteliğinde
Yumurtalıklarınızın artık üretmediği östrojen ve progesteron hormonlarının yerini alan hormon replasman tedavisi, bu hormonların yokluğu ile ortaya çıkabilecek kalp rahatsızlıkları ve osteoporoza (kemik erimesi) karşı koruyucu bir etki yaratır.
Hamilelik hala mümkün
Şansınız düşük olsa da ara sıra yumurtlama olabileceği için hamile kalabilirsiniz. Hamilelikten kaçınmak istiyorsanız “Nasıl olsa menopozdayım!” demek yerine doktorunuzla konuşarak bir doğum kontrol yöntemi seçmeniz gerekir.
