Demans (diğer adıyla bunama), tek bir hastalığın adı değildir. Bellek ve zihinsel becerilerin bozukluğunun meydana gelmesine neden olan bütün hastalıkların genel adıdır. Bu hastalıkların hepsi beyinde bazı değişiklerin meydana gelmesine neden olmaktadır. Demans adı altında ifade edilmeye çalışılan bazı hastalıklar şunlardır;

• Alzheimer hastalığı
• Damar tıkanıklığına bağlı demans
• Parkinson hastalığına bağlı demans
• Lewy cisimcikli demans
• Frontotemporal demans
• Creutzfeld-jacop hastalığı
• Normal basınçlı hidrosefali
• Hungtington hastalığı
• Werkine-korsakoff sendromu
• Tümör
• Menenjitler
• Sifiliz
• AIDS
• B1,B2,B6 vitamin eksiklikleri
• Tiroid bezi hastalıkları, diyabet, böbrek üstü bezi hastalıkları gibi hormon hastalıkları
• Anemi

Demans Evreleri ve Belirtileri

Demans evreleri, beyinde fiziksel değişimleri kapsadığı için genelde fark edilebilir belirtilerden çok daha önce başlar. Evreler şu şekildedir:

1.      EVRE: Bilişsel Bozukluk Yoktur

Bunamanın en düşük evresinde zihinsel işlevler görevlerini yapmaya devam ederler. Zihinsel ya da bilişsel olarak herhangi bir bozukluk görülmez. Demans bireylerde hafıza kayıpları, davranış bozuklukları ya da diğer belirtileri gösterecek bir şey gözlemlenmemiştir.

1.      EVRE: Çok Hafif Bilişsel Bozukluk

Hasta, Çorabımı nereye koydum? O kadının adı neydi? gibi sorulara yanıt aramaktadır. 65 yaş üzeri olan kişilerde çoğunda yaşından kaynaklı unutkanlık belirtisi görüldüğü bildirmektedir. Hasta bakıcı, tıbbi görevliler ve çevresindeki kişiler bu gibi hafif bozuklukları fark etmekte güçlük çekebilir ve demans ölçeğinin evrelerinden olmasına rağmen gerçek bir demans evresi olarak değerlendirilemeyebilir.

1.      EVRE: Hafif Bilişsel Bozukluk

Hafıza ve bilişsel problemler kişinin çevresi tarafından fark edilmeye başlandığı evredir. Kişinin hafif bilişsel bozukluk (HBB) yaşadığı söylenebilir. Hafif bilişsel zayıflama, demansın ileri seviyede daha şiddetli evrelerinin olacağının habercisidir. Hastanın yaşadığı stresi hafifletmesi ve azaltılabilmesi için bu evrenin belirtilerini fark edebilmek önemlidir.

Hafif Bilişsel Bozukluk bazı yaygın belirtiler içerir. Bunlar:

• İş performansının bozulması
• Hafıza kaybı ve unutkanlık
• Sözel tekrarlar
• Konsantrasyon ve organizasyon bozukluğu
• Kompleks işler ve problem çözümünde zorluk
• Araba kullanmada zorluk

1.      EVRE: Orta Derece Bilişsel Bozukluk

Kişide bunama evreleri veya Alzheimer hastalığının erken olarak görünmesidir. Bazı belirgin bilişsel bozukluklar oluşmaktadır. 3. evrede görülen semptomlar daha fazla kötüleşmektedir. Hasta yakınları aşağıdaki semptomlara dikkat etmelidir:

• Sosyal geri çekilme
• Karamsarlık, huysuzluk
• Yanıt vermeme
• Zihinsel keskinlikte azalma
• Rutin işlerde zorlanma
• Belirtileri reddetme

1.      EVRE: Orta Derece Şiddetli Bilişsel Bozukluk

Birçok doktorun, orta seviyedeki bunamanın başlangıcı olarak gördüğü bir evredir. Bu noktada kişi giyinme veya duş alma gibi günlük aktivitelerini birinin desteği olmadan yapamaz. Bu evredeki semptomlar şu şekildedir:

• Kişisel detaylar ve güncel olaylar hatırlamazlar, belirgin hafıza kaybı yaşarlar
• Karıştırma ve unutkanlık görülür
• Akli durumlarda kişilerin yetkinliklerinde azalmalar görülebilir.

6.      EVRE: Şiddetli Bilişsel Bozukluk

Bu evrede giyinme, yemek yeme, tuvaleti kullanma ve diğer kişisel bakım gibi günlük aktivitelerin gerçekleştirilmesine yardımcı olmak için birinin desteğine ihtiyacı vardır. Daha ileri seviyedeki semptomlar; uykusuzluk, altına kaçırma, paranoyak düşünceler, hayaller görme, anksiyete bozuklukları, hafıza kayıpları olabilmektedir.

1.      EVRE: Çok Şiddetli Bilişsel Bozukluk

Alzheimer belirtileri olan veya uzun süre demans olan kişiler, kendilerine bakamazlar. İletişim ve motor bozuklukları yaşamaktadırlar.  Yardım almaları gerekmektedir. Konuşma, yürüme veya gülümse yeteneklerini kaybedebilir, bu yüzden desteğe  ihtiyaçları vardır.

Tanı Nasıl Konur?

Demans teşhisine ait kesin bir tanı yöntemi yoktur. Detaylı bir hastanede test incelemeleri yapılabilir. Bu hastalığın varlığından şüphe ediyorsanız kan testi ya da beyin görüntüsü alınır.

Demansın Tedavisi Var Mıdır?

Bilinen bir tedavisi yoktur. Hastalığın etkilerini azaltıcı ve yaşam kalitesini yükseltmeye yönelik kullanılan bazı ilaçlar mevcuttur.

İlaçlar

• Kolinesteraz inhibitörleri
• Memantin
• Diğer ilaçlar ( Depresyon, uyku bozukluğu, halüsinasyonlar semptomları veya durumları tedavi için ilaç takviyesi alınabilir.)

Terapiler ve ilaçsız tedaviler

• Evinizi ve kendinizi güvene almak için bir profesyonele danışabilirsiniz.
• Evinizi veya çevrenizi bir düzen içerisinde bulundurursanız hastalar kendilerini daha rahat hissedebilirler. Fakat kesici ve delici aletler ortalıkta bırakılmamalıdır.
• Görevlerinizi hayatınızı kolaylaştıracak şekilde düzenleyin.

Demans Önlenebilir mi?

• Bu hastalıktan tam anlamında korunmak mümkün değildir. Günlük yaşantınızda bazı değişiklikler yaparak daha çok ilerlemesini engelleyebilirsiniz.
• Beyin jimnastiği yapmaya özen gösterin. Sürekli olarak bulmaca veya karışık oyunlar oynayın.
• Sosyal ve enerjik olmaya çalışın. Yaşamınıza yeni aktiviteler ekleyin. Gününüzü boş geçirmeyin, dolduracak bir şeyler yapın.
• Gün içerisinde mutlaka egzersiz yapmaya özen gösterin.
• Sigara kullanmayın, kullanıyorsanız bırakma yollarına başvurun.
• Sağlıklı beslenin. Vücuda gerekli olan vitamin yeterli miktarda alın.
• Sağlık sorunlarınız varsa tedaviye kavuşturmayı deneyin.
• Uykunuzu tam alın ve kaliteli uyuyun.