Dijital Detoks Nedir ve Nasıl Yapılır?

Dijital Detoks Nedir, Nasıl Yapılır? Teknolojinin ve dijital dünyanın insan hayatına sağladığı yarar ve basitlikler yadsınamaz

Dijital Detoks Nedir, Nasıl Yapılır?

Teknolojinin ve dijital dünyanın insan hayatına sağladığı yarar ve basitlikler yadsınamaz. Ancak bir öte yandan, teknolojinin denetimsiz ve ölçüsüz kullanılması, insan hayatını negatif yönde etkileyecek risk faktörleri taşıyor. Bu alanda uygulanan pek çok çalışma, dijital bağımlılığın fiziki ve ruhsal sağlık üzerindeki zararlarını meydana koyuyor. Bu zararlar arasında fiziki şikayetler; bel, boyun ve baş ağrıları, hareketsizliğe bağlı kilo artışı yanında, çöküntü, reel olmaktan kopma, uyku düzensizlikleri, sosyal bağların azalması, hafızanın zayıflaması gibi sorunlar de yer alıyor.

Doğadan ve gerçek dünyadan uzaklaşarak sanal dünyanın içerisinde kaybolur duruma geliyoruz. Teknolojinin ve dijital dünyanın etrafımızı büyük bir süratle sardığı, üstelik kimilerimizi teslim almayı başardığı bir çağın içinden geçiyoruz. İnternetin hayatımıza girmesiyle beraber alışkanlıklarımızın ve günlük yaşamlarımızın çok büyük bir alanı da değişti. Artık daha az iletişime geçiyor, daha az yüz yüze görüşmeler yapıyor, yolda, evde, işte akıllı telefonlarımıza yapışık yaşıyor, doğadan ve gerçek dünyadan uzaklaşarak sanal dünyanın içerisinde kaybolur duruma geliyoruz.

Dijital detoks, genel olarak bilindik detoks kavramından değişik değil ve asıl maksat zararlı olandan arınıp, dengelenmek. Dijital detoks programıyla, tespit edilen zaman aralığında bütün internet ve teknoloji erişimi kısıtlanarak zihinsel ve bedensel temizlenme sağlanıyor. İnternet ve teknoloji bağımlılığı başka pek çok bağımlılıkta olduğu gibi, teknolojiye yahut internete ulaşım sağlanamadığında mahrumiyet hissedilen bir vaziyet olarak tanımlanıyor. Bu tanım size uzak geliyorsa, akıllı telefonunuzu evde unuttuğunuzda nasıl hissettiğinizi anımsayın. Eğer siz de her an e-postalarınızı kontrol etmeden yaşayamıyor, akıllı telefonunuzla uyuyup onunla uyanıyor, sosyal medyada uzun zamanlar harcıyorsanız dijital detoks zamanınız gelmiş demektir!

Dijital Detoksa başlamadan önce zaman aralığını belirleyin.
Dijital detoksa başlamadan önce zaman aralığını kendiniz belirleyin. İlk hedefiniz, iki günlük hafta sonunuzu dijital detoksa ayırmak olur. Daha sonra bu detoksu belli sürelerle; mesela ayda bir hafta sonu olacak şekilde hayatınıza sokabilir ve gelişen dönemlerde genişletebilirsiniz. Zaman aralığını ve sıklığını kendi ihtiyaçlarınıza göre belirlemeniz önemli.

İşte Dijital Detoks yaparken hayatınızı basitleştirecek öneriler:

Yukarıdaki önerileri yalnızca hafta sonu detoksuyla sınırlandırmak yerine bunu bir başlangıç olarak düşünebilirsiniz. Detoks programınızı başarı ile tamamladıktan sonra her geçen gün teknoloji kullanımını denetim altına alarak ve bütün bu önerileri hayatınıza katarak kararlı ve sağlıklı bir teknoloji kullanımına geçiş yapabilirsiniz. Eğer dijital detoksu kendi kendinize uygulamakta zorlanıyorsanız dijital detoks kamplarına katılabilir ve bu alandaki uzmanlardan destek alabilirsiniz.

10 Adımda Dijital Detoks
Telefonlarımızın elimizden düşmediği, bilgisayarsız hiç bir iş yapamadığımız, dinlendiğimiz anlarda dahi bir şeyler izlemeyi tercih ettiğimiz, dijitalin yoğun olduğu bir zaman diliminde yaşıyoruz. Ekrandan ekrana koştuğumuz bu günlük rutinde, son olarak ne zaman sosyal medyayı ve başkalarının hayatlarını izlemeyi bırakıp yalnızca kendinize odaklandınız? Yoksa sık sık elinizde telefonunuz varken uyuyakalıyor ve sabah kaldığınız yerden telaşla dijital yolculuğunuza devam mı ediyorsunuz?

Belki de alışkanlıklarınızı gözden geçirmenin fazladan vakti gelmiştir. Kendinize ve yapmayı sevdiğiniz şeylere odaklanmak için gereksinim duyduğunuz dijital detoksta size yardımcı olacak önerilerimizi sıraladık.

İhtiyaçlar Listesi

Yaşam koçu ve psikolog Sally Ann-Law, bir dijital detoks yapmaya karar verdiyseniz ilk olarak 2 liste yapmanızı söylüyor. ‘İlk olarak bütün teknolojik araçlarınızı listeleyin. İkinci olarak da yaşamda yapmayı en sevdiğiniz ama şimdilik fırsat bulup yapamadığınız şeyleri.’

Sally’ye göre bu, Facebook'u devamlı kontrol etmekten çok daha anlamlı bulduğunuz şeyleri uygulamak için saatlerce zaman kazanacağınızı fark etmenize yardımcı olacak. Bazı araştırmalar, tatilde veya en sevdiğimiz şeyleri yapmak için harcayabilecekken, senede tam 3 haftayı sosyal medyada geçirdiğimizi söylüyor. Bu yüzden başlangıç olarak dijital detoksunuza, yaşamda neleri gözden kaçırdığınızı fark ederek başlayabilirsiniz.

Bildirimleri Kapatın

Dünyada olup bitenlerden devamlı güncellemeler alabilmek bilgilendirici olur; ama bir o kadar da dikkat dağıtıcı! Ohio Üniversitesi Sanal Çevre, İletişim Teknolojileri ve Çevrimiçi Araştırmaları yüksek lisans öğrencisi Jesse Fox ‘Yarım saat içerisinde 5 kez telefonunuza gelen bildirimle bölünüyorsanız, eliniz telefona gidiyorsa, hiç odanlanmadınız demektir.’ diyor. Bildirimleri mümkün olduğunca kapamak, dijital detoks için ufak ama etkili bir adım olacak.

Yemek Masasına Telefonla Oturmayın

Son senelerde yemek masalarında en çok görülen görünüm, ekmek sepetinin yanında titreşip duran telefonlar olur. Fakat yapılan araştırmalar, telefonumuzu elimize almasak, yalnızca masa üstünde dursa dahi, bunun yanımızdaki şahıslarla etkileşimimizi azaltacağını işaret ediyor. Çünkü beynimiz gerçekte orda değil, telefonun ışığının her an yanabileceğine odaklanmış durumda.

DC Danışmanlık ve Psikoterapi Merkezinin kurucusu Elisabeth LaMotte, enerjimizi telefonumuza ne kadar çok yönlendirirsek çevremizdeki insanlarla iletişimizin o kadar cılız ve vasıfsız olacağını söylüyor. Bu yüzden dijital detoksun önemli bir adımı olarak yemek masasına telefonunuz olmadan oturun ve sohbetin keyfini çıkarın!

Yatak Odasında Telefon Olmasın

Çoğumuz telefonlarımızı alarm olarak kullanıyoruz evet, ama bunun için telefonumuzu elimize aldığımızda Twitter’da, Instagram’da dakikalarca gezmek da işten değil! Bu yüzden gerçek bir dijital detoksu kafanıza koyduysanız yatak odanızı ‘dijitalsiz bölge’ ilan edip bir çalar saat edinebilirsiniz. Telefonun devamlı yanan ışığı beyninizin derin bir uykuya geçip gitmesini oldukça güçleştirir. Bu yüzden yatak odasını telefonsuz bölge ilan etmek dijital detoksunuz için olağanüstü bir adım olduğu gibi, derin ve sağlıklı uykuları da yanında getirecek, göreceksiniz.

Kendinizi Tek Ekranla Sınırlayın

Çalışırken veya bir şey izlerken, bir yandan telefonumuzu karıştırmaya çalışmak, beynimizi mahvediyor. Dijital cihazlar söz hususu olduğunda çoklu görevler sağlığımız için iyi değil. Bilgisayarda bir işe odaklandığınızda telefondan gelen bir mesaja yanıt vermeye çalıştığınızda, beyniniz sağlıklı halinden uzaklaşıyor ve normale dönmesi oldukça zor oluyor. Bu yüzden çalıştığınız zamanlarda veya bir şey izlediğinizde, beyninizi ve gözünüzü tek ekranla sınırlandırmak, dijital detoksun önemli bir adımı!

Sosyal Medya Alışkanlığına Yenilik Getirin

Facebook ve Instagram, insanlarla bir şekilde iletişim kurabilmemizi sağlıyor. Ancak araştırmalara göre sosyal medyada ne kadar vakit geçirirsek o kadar mutsuz oluyoruz. Arkadaşlarımızın ve ünlülerin durumları kesintisiz önümüzdeki ekrandan akıp giderken, kendi hayatlarımızı sorgulayıp duruyoruz. Asla sosyal medya kullanmayın demek, yaşadığımız dünyada pek de gerçekçi olmaz. Peki dijital detoksu sosyal medya kullanım alışkanlıklarımıza nasıl uyarlayabiliriz?

Sosyal medyanın toplum üzerindeki etkilerini araştıran Fox, anahtarın neyi takip ettiğiniz konusunda seçici olmak olduğunu söylüyor. “Neyin ve kimin seni kötü hissettirdiğini düşün” diyor. “Kendini iyi hissettiren ne? Kullandığınız ortamlarda, sizi güldüren, gülümseten ve mutlulukla dolduran bağlantıların bir listesini oluşturana kadar engellemekten, susturmaktan, takip etmekten veya silmekten korkmayın.’

Tozlu Raflarda ki Kitaplara Yönelin

Dijital detoksunuzda tabletleri bir kenara bırakın ve hayatınızda kitaba yer açın! Kitap okumak esnasında dikkatinizi dağıtacak bildirimlerden uzakta olursunuz, evet. Bunun yanında bir araştırmaya göre, kağıt üstünde okuduğumuzda zihinlerimiz soyut verileri daha aktif bir şekilde işliyor.

Limitlerinizi Zorlamayı Seçin

Eğer dijital araçlarınıza bağımlı olduğunuzu düşünüyorsanız, bu alışkanlıkların hepsini aniden bırakmak için kendinizi aşırı zorlamayın. Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi, yatak odanızdan, yemek masanızdan birer birer telefonlarınızı uzaklaştırarak, detoksunuzda adım adım ilerleyin. Bu şekilde ilerlemek detoksunuza sadık kalmanızı da kolaylaştıracaktır. Bu ritüelleri sırayla yapmak alışkanlıklarınızı değiştirmenize yardımcı olarak, göreceksiniz.

Kendinize Dost Edinin

Dr. Law, “Biriyle ortaklık kurduğunuzda her şey daha basit olur, öyleyse niçin bir 'detoks dostu' ile eşleşmiyorsunuz?’ diyor. Bu dayanak yardımıyla ilerlemenizi tartışabilir, birbirinizi devam ettirmeye ve beraber vakit geçirmeye teşvik edebilirsiniz. Hem de ekrandan ileti atmak yerine, yüz yüze. Detoks dostu sizi güvenilir ve motive tutacak.

Dijital İletişim Aletlerini Evde Bırakın

Sürekli başkalarının ne yaptığını merak ediyor, sosyal medya içerisinde kayboluyor ve umutsuzluğa kapılıyoruz. Bunun yerine arada bir dışarı çıkarken telefonunuzu ve kulaklıklarınızı evde bırakmayı deneyin. Etrafınıza kulak verin, bir parkta kuşları dinleyin ve başkalarının hayatlarındansa kendinize odaklanın. Kim bilir, belki de evde bıraktığınız telefonunuzu hiç özlemediğinizi görmek sizin için olağanüstü bir keşif olacak.